Köylerde “Tezek” mesaisi

Her ne kadar ülke genelinde olduğu gibi Elazığ’da da kent merkezi ve ilçelerde doğalgaz kullanımı yaygınlaşsa da, köylerde kışın soba başta olmak üzere yazın ekmek yapımında tandırda kullanılan tezek yapımı her yıl olduğu gibi bu yıl da başladı.

Elazığ’da merkeze bağlı Nurallı köyünde hayvancılıkla uğraşan Şavak aşiretine bağlı aileler kış mevsiminde ısınma ve yazın ekmek yapımında tandırda kullanmak amacı ile tezek yapma geleneğini sürdürüyor. Köylüler, kömür yerine, besledikleri küçükbaş hayvanların dışkılarından elde ettikleri ve ’bel’ adı verilen küreklerle kalıp halinde kestikleri tezekleri, el arabaları ile meydanlık bir alanda istiflendikten sonra güneş altında kurutuyor. Yaklaşık 3 ay güneş altında kurutulduktan sonra ’kalag’ yığınları haline getirilen tezekler, kış günlerinde ısınma ve yazın ise ekmeklerin pişirildiği tandırlarda kullanılıyor.

5 çocuk ile 9 torun sahibi besici Hüseyin Çam, dede mesleği olan hayvancılığı devam ettirdiklerini belirterek, “Hep bu işle uğraşırız. Ben 63 yaşındayım, gözümü açtığımdan beri hep bu ile uğraşıyorum. Şimdi benden geçti, çocuklar devam ettiriyor. Kışın hayvana yem ve saman veriyoruz, içerideler. Bu kemre de kömürle eş değerdedir. Isısı çok fazla olduğu için odun yerine kemreyi yakıyoruz” dedi.

Her yılın belirli zamanlarında ahırda biriken tezekleri kestiklerini dile getiren Mustafa Çam ise, “Şu anda yaptığımız iş, hayvanların altındaki tezekleri kesiyoruz. Bu tezekler 4 aylık bir süreçte oluşuyor. 10 santimetre yüksekliğe eriştiğinde bunları kesiyoruz. Kestikten sonra bunları dışarı atıyoruz. Daha sonra yazın güneşin altında bekliyor ve kuruyor. Kış aylarında ise bunu yakacak olarak kullanıyoruz. Bir kömür kadar olmasa da eksik yanı yok, diyebiliriz. Hayvancılıkla uğraşan herkes bu işi yapıyor ve mecbur yapılacak. Hem ahırın temizliği hayvanlar için daha rahat oluyor hem de yakacak için kullanıyoruz. Zor bir iş, bir günümüzü alıyor. O yüzden köydeki akrabalar ve komşularımızla toplanıp bir eğlence içerisinde bu işi yapıyoruz” diye konuştu.

Yağışa göre yılda 4-5 kere tezek kestiklerini de anımsatan Oğuzhan Çam da, ağır iş olduğu için genelde erkeklerin bu işi yaptığını kaydetti.